امر تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا، رایج ترین و غالبا سودمند ترین نوع پرورش آبزیان در سطح جهان هست و هر ساله مقالات فراوانی راجع به جنبه های مختلف تکثیر و پرورش قزل آلا در دنیا منتشر میشه. بعلاوه، این ماهی از ارزشمند ترین و لذیذ ترین ماهیان دنیا هست که بی شک میتوان قزل آلا رو یک حریف بی رقیب در زمینه ضاعقه جهانی برشمرد. بنابراین آشنایی با سیستم های تکثیر و پرورش قزل آلا، یک شریان حیاتی در زمینه آبزی پروری محسوب میشود.
استخرهای پرورش آزادماهیان ( Salmonidae ) بطور کلی دو نوع هست :
1) حوضچه های گرد 2) کانال های دراز
1) حوضچه های گرد : آب در این حوضچه ها جریان ملایم جریان دارد و بنابراین ماهی نیروی کمتری را صرف مقابله با جریان آب میکند که در نتیجه، ضریب تبدیل غذایی بالاتر میرود (غذای بیشتری به گوشت تبدیل میشود). علاوه بر این، حوضچه های گرد نسبت به کانال های پرورشی ، به آب کمتری نیاز دارند و چون مجرای خروجی آب در وسط حوضچه گرد قرار دارد، یک جریان دایره مانند در حوضچه بوجود می‌آید که خاصیت خودپالایی دارد.
اما عیب این حوضچه ها در این است که گندزدایی یا ضدعفونی کردن آب در آنها مشکل است و علاوه بر این، نمی‌توانیم از خیلی از دستگاه های مکانیکی (مورد استفاده برای تغذیه و بارگیری ماهیان)، در حوضچه های گرد استفاده کنیم. این حوضچه ها با قطر 420 سانتیمتر و عمق 75 سانتیمتر میتوانند به خوبی 180 کیلوگرم ماهی قزل آلا را در دمای ۵/۱۵ درجه نگهداری کنند به شرطی که میزان جریان آب، 190 لیتر در دقیقه باشد.
2) کانال های دراز :وند:
(1) کانال های کف سیمانی (2) کانال های کف خاکی
(۱) کانال های کف خاکی با طول 30 متر و عمق ۲/۱ متر با دیواره های شیب دار که باعث میشوند عرض کانال از سطح به طرف عمق کم بشود، بطوری که پهنای کانال در سطح 9 متر و در کف 3 متر است. این کانال ها را به تعداد 4 تا 8 تایی توی یک ردیف قرار می‌دهند. آب از انتهای یک کانال خارج میشود و وارد کانال بعدی میشود تا اینکه بالاخره از سیستم خارج شود و یا اینکه تصفیه و هوادهی شده و دوباره به سیستم برگردد.
این کانال ها به خاطر داشتن کف خاکی ، مثل نهرهای طبیعی بطور قابل توجهی قابلیت خودپالایی دارند و لازم نیست بطور مداوم آنها را تمیز کنیم، چرا که انواع میکروارگانیسم ها مثل باکتری ها، قارچ ها، آلگ ها و انواع لارو حشرات در کف کانال زیست میکنند که تاثیر بسزایی در تبدیل مواد آلی سمی به مواد معدنی غیر سمی دارند. اما نقطه ضعف کانال های خاکی این است که در کف کانال یا روی دیواره های کانال شاهد رویش گیاهان هستیم . همچنین تعمیر و مرمت این کانال ها هم بسیار خسته کننده و پر زحمت است. در حال حاضر این کانال ها کلا بصورت سیمانی ساخته میشوند که کانال کف سیمانی نام گرفته اند.
(۲) طول کانال کف سیمانی 30 متر، عرض اون 3 متر (چه در سطح و چه در کف) و عمق کانال 105 سانتیمتر است که معمولا در ردیف های 6 تایی پشت سر هم قرار میگیرند. چون این کانال ها دیواره بدون شیب دارند، میتوانیم از دستگاه های مکانیکی (برای غذادهی، بارگیری، رقم بندی و...) استفاده کنیم که این مسئله، یک مزیت ویژه محسوب میشود. در بیشتر نقاط دنیا برای پرورش قزل آلا از این نوع کانال ها استفاده میشود.
کانال های دراز به دلیل عمق کمی که دارند، به راحتی ضدعفونی میشوند و مدیریت آنها نسبت به حوضچه های گرد آسان تر است. اگه ما از 6 یا احیانا 10 کانال پشت سر هم استفاده کنیم، استفاده از هواده در میانه راه، یه امر ضروری است. در ضمن، در انتهای هر کانال و روی دیواره اون، یک سری شیارهایی تعبیه شده که از این شیارها برای نصب انواع توری ها و صفحه ها برای کاربردهای متفاوت نصب میشود.
