نحوه نگهداری صحیح از وسایل برقی قابل شارژ

راهنمای نگهداری از وسایل برقی قابل شارژ

در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:

1- ماهیت باطری های قابل شارژ چیست؟

2- علت خراب شدن این نوع باطری ها چیست؟

3- چطور از خراب شدن باطری های قابل شارژ جلوگیری کنیم؟

4- و در پایان چند اشتباه و عادت رایج را به عرض می رسانم که باید به شدت از آنها دوری کنید.

اما! برویم سراغ اولین موضوع یعنی: «ماهیت باطری های قابل شارژ». نمی خواهم با ذکر اصطلاحات فنی و فرمول های برق و شیمی وقت شما را بگیرم. فقط می خواهم عرض کنم که باطری های قابل شارژ برای ذخیره انرژی برق در خود از فرآیندهای الکتروشیمیایی برگشت پذیر استفاده می کنند. یعنی مثلا فرض کنید، با مصرف برق اکسید فلز تولید می کنند و بعد با تبدیل اکسید فلز به فلز برق تولید می کنند. اما این کار به خودی خود انجام نمی شود. بلکه به وسیله یکسری مواد شیمیایی شبیه کاتالیزور انجام می گردد که از همین جا قصه دوم ما شروع می شود.

این مواد شبه کاتالیزور برای دوام آوردن و بی اثر نشدن همیشه نیاز به نیروی برق دارند. یعنی به عبارتی همیشه باید شارژ باشند. و علت خرابی باطری های قابل شارژ هم دشارژ ماندن طولانی مدت آنها است. دشارژ ماندن طولانی مدت هر نوع باطری قابل شارژ الکتروشیمیایی باعث بروز تغییرات شیمیایی برگشت ناپذیر و بی اثر شدن مواد شبه کاتالیزور در این نوع باطری ها می شود. در اینجا سوال بعدی این است: چه مدت طول می کشد تا باطری دشارژ شده خراب شود؟ باید بگویم به نوع باطری و کیفیت ساختش و مواد بکاررفته در آن بستگی دارد. ولی به صورت عمومی بیشتر از 5 روز نباید دشارژ بماند چون عمر باطری کم می شود.(البته خیلی ها اینجا یک اشتباه میکنند که جلوتر خدمت شما عرض می نمایم.)

خب حالا برویم سراغ بخش سوم: چه کار کنیم تا باطری های قابل شارژ خراب نشوند؟ در یک عبارت ساده باید بگویم:

«آنها را همیشه شارژ نگه دارید.»

شاید بخواهید از من بپرسید: همین یک عمل ساده کافی است؟! باید عرض کنم که نه! این همه ماجرا نیست. یعنی به عبارتی هست ولی به این سادگی ها نیست. شما وقتی یک بار وسیله برقی قابل شارژ خود را شارژ میکنید حتی اگر از آن اصلا استفاده نکنید به مرور زمان دشارژ یا خالی می شوند. به یک علت الکتروشیمیایی دیگر به نام جریان نشتی یا مقاومت داخلی که در همه منابع انرژی الکتریکی وجود دارد و البته توضیحات فنی بیشتری نمی دهم و تا همین جا کافی است. اما برای اینکه با مشکل روبرو نشوید لطفا دستورالعمل های چند سطر بعدی را با دقت مطالعه بفرمایید و یاد بگیرید تا برای همیشه از شر خراب شدن باطری های قابل شارژ خلاص شوید.

در اینجا وسایل برقی شارژی را به سه گروه تقسیم می کنم و خیلی مهم است که حتما آنالیز کنید ببینید هر کدام از وسایل برقی شارژی شما در کدام گروه قرار میگیرند چون مقداری نکته های نگهداری آنها کم و زیاد دارد. اما اصل مطلب همان است که عرض شد. یعنی همه این دستورالعمل ها برای این است که باطری ها همیشه شارژ باشند. عرض میکردم که: من وسایل برقی شارژی را برای شما به سه دسته تقسیم میکنم:

1- وسایل برقی شارژی دائم کار: اینها وسایلی هستند که بصورت مداوم در شبانه روز از آنها استفاده میکنید مثل گوشی موبایل شما و هندزفری بیسیم. البته ذکر این نکته را هم ضروری میدانم که بر حسب عادات زندگی شخصی، شغل، عادت های رفتاری، محل زندگی و بسیاری از متغیرهای دیگر وسایل برقی شارژی دائم کار برای هر کسی ممکن است متفاوت باشد. مثلا برای یه نصاب پرده یا کابینت کار، پیچ گوشتی شارژی یک وسیله برقی شارژی دائم کار محسوب می شود. و نکته دیگر اینکه؛ ممکن است در بازه های زمانی مختلف وسیله برقی شارژی شما در گروه های متفاوتی قرار بگیرد. مثلا همان آقای نصاب پرده، دور از جان همه شما قلبش مشکل پیدا کند و مجبور بشود 3 ماه کار را تعطیل کند. یا ماشین شما یک ماه مهمان پارکینگ شود.

2- وسایل برقی شارژی فصلی کار: اینها وسایلی هستند که در یک بازه زمانی مشخص خیلی استفاده شده و بعداز آن به مدت طولانی استفاده نمیشوند. مثلا سمپاش شارژی که همیشه در مواقع خاصی از سال استفاده شده و بیشتر سال را بدون استفاده رها می شود.

3- وسایل برقی شارژی موقعیت های خاص: این وسایل هم در موقعیت های خاصی استفاده میشوند مثل چراغ قوه در منزل که در مواقع نبود برق شهری استفاده میشود. و اصولا زمان مشخصی ندارند.

خب حالا برویم سراغ دستورالعمل ها:

*اینجا می خواهم به اولین اشتباه رایج در بین خیلی ها اشاره کنم که به غلط فکر می کنند باید حتما شارژ وسیله برقی کاملا خالی شود و بعد وسیله را شارژ مجدد کرد. باید بگویم که این روش کاملا اشتباه است. روش صحیح این است که همیشه وسیله شارژی را در حالت شارژ حداکثری یا فول شارژ نگه دارید. کسانی که این اشتباه را می کنند درباره وسایل گروه اول (مثل گوشی یا لپ تاپ) دچار مشکل خاصی نمی شوند چون همیشه در کمتر از 5 روز شارژ وسیله خالی می شود و باید مجددا شارژ شود ولی وقتی به وسایل گروه دوم و سوم می رسند دچار مشکل می شوند. اینجا میخواهم یک مثال برای شما بزنم. فرض کنید یک چراغ قوه شارژی خیلی با کیفیت دارید و برق منزل برای یک ساعت قطع شده. شما در این مدت از چراغ قوه استفاده می کنید و مثلا 14درصد از شارژ باطری مصرف می شود. ولی هنوز شارژ دارد و مثل نورافکن نور می دهد. پس شما با این ذهنیت که هنوز موقع شارژش نرسیده آن را در کشوی آشپزخانه می گذارید تا موقعی که دوباره برق قطع شود. این دوباره ممکن است یک یا دو ماه دیگر اتفاق بیفتد و در اینجا باید عرض کنم که شما باید با آن 14درصد برای همیشه خداحافظی کنید. و این همه مشکل هم نیست. خراب شدن 14درصد از ظرفیت باطری شارژی باعث میشود جریان نشتی باطری هم 14درصد افزایش پیدا کند و باطری شما در حالتی که از آن استفاده نمی کنید هم 14درصد زودتر خالی شود. مثلا بجای 1 سال در عرض 10 ماه خود به خود تخلیه میشود.

خدمت سروران عزیزم عرض می کنم: تنبلی نکنید که خودتان ضرر می کنید:)

*حالا می رسیم به اشتباه دوم و آن این است که خیلی ها فکر میکنند وقتی باطری وسیله برقی را فول شارژ کردند دیگر نیازی نیست تا استفاده مجدد از آن، دوباره شارژش کنند. اما به دلیل همان جریان نشتی (که در باطری های خراب بسته به میزان خرابی بیشتر هم می شود) شما نباید بیشتر از یک ماه وسیله برقی را به حال خودش رها کنید. برای همه وسایل برقی شارژی تان تاریخ قرار دهید و اگر یک ماه از آن ها استفاده نکردید طبق دستورالعمل دوم که در ادامه عرض می کنم عمل کنید.

خدمت شما عزیزان جان عرض می کنم: تنبلی نکنید که خودتان ضرر می کنید:)

* واما اشتباه رایج سوم که عزیزان از آن طرف بام می افتند و وسیله برقی شارژی را دائم به شارژ می زنند. عرض کنم که عبور جریان طولانی مدت و مداوم از باطری ای که شارژ کامل شده باعث گرم شدن ماده شبه کاتالیزور آن و در نهایت واکنش شیمیایی برگشت ناپذیر می شود و به مرور زمان باطری شما را ذره ذره ضعیف تر می کند و تمام. و در بعضی مدل ها هم دیده شده باعث ترکیدن یا آتش سوزی آنها می شود. (لطفا بخاطر خدا بیخود نترسید و وسواس نشوید. فقط به دستورالعمل ها دقت کنید و مطمئن باشید دلیلی ندارد باطری ها همینطور الکی بترکند یا آتش بگیرند.)

در مورد اشتباه سوم هم باید عرض کنم که: این قانون شامل دستگاه ها با شارژ هوشمند نمی شود. خدا را شکر امروزه اکثر دستگاه ها مجهز به سیستم شارژ هوشمند شده اند. یعنی فول شارژ شدن باطری را تشخیص داده و بصورت خودکار جریان برق را قطع می کنند و بهتر از آن اینکه یک جریان بسیار ضعیف را از باطری عبور می دهند که دشارژ شدن باطری به علت جریان نشتی را جبران کرده و عمر باطری دستگاه را چند برابر می کند. پس در مورد این نوع دستگاه ها خیال تان راحت باشد و هر چه قدر می خواهید به برق وصل نگه شان دارید. همه لپ تاپ ها و گوشی های هوشمند جدید که استانداردهای لازم را دارند شامل این امکان فوق العاده هستند. البته در مورد وسایل غیر مارک مثلا چینی:) احتیاط کنید. مگر اینکه مطمئن شوید این امکان به درستی در آنها پیاده شده است.

* همین جا به چند عادت و تصور غلط در بین صاحبان لپ تاپ ها هم اشاره می کنم:

بارها دیده ام که دوستان، باطری لپ تاپ را از آن جدا کرده و مستقیما از برق شارژر استفاده می کنند با این تصور که از خرابی باطری جلوگیری می کنند و عمر باطری زیاد می شود. دوستان! توجه کنید که این کار خیلی اشتباه است. چون قطعات استفاده شده در لپ تاپ برای استفاده از برق صاف و قدرتمند باطری طراحی شده اند و تنش های برق شهری مثل قطع و وصل یا بالا و پایین شدن جریان و ولتاژ صددرصد برای آنها خطرناک بوده و باعث سوختن لپ تاپ شما خواهد شد.ضمن اینکه لپ تاپ دارای هوش مصنوعی است و وقتی شارژر وصل باشد از برق شارژر استفاده می کند ولی به محض اینکه برق قطع شد یا شارژر جدا شد انرژی خود را از باطری تامین می کند.

و یک مورد دیگر اینکه: لپ تاپ ها دارای برنامه مدیریت مصرف انرژی هستند. که در حالت کار با باطری فعال شده و بسیاری از توانایی های لپ تاپ را بخاطر اینکه لپ تاپ مدت زمان بیشتری کار کند و باطری آن دیرتر خالی شود کاهش می دهند. پس اگر می خواهید از حداکثر قدرت لپ تاپ استفاده کنید، (مخصوصا دوستان گیمر و طراح) حتما باطری و شارژر را وصل نگه دارید.

و اما نکته آخر خطاب به دوستانی است که وسایل برقی قابل شارژ با باطری های قدرتمند و پرظرفیت استفاده می کنند. مثل گوشی های تاکتیکال یا شارژرهای همراه(پاوربانک). می دانم که دوام آوردن شارژ دستگاه شما برای طولانی مدت، شما را سر ذوق می آورد و دوست دارید بارها این کار را انجام دهید. اما عنایت کنید که حتی اگر یک سلول از باطری دستگاه شما به مدت طولانی دشارژ بماند خراب خواهد شد. پس شما هم تا فرصت پیدا کردید سریع دستگاه تان رو فول شارژ کنید. فرض کنید باطری دستگاه شما یک میلیون سلول دارد. ولی بالاخره تمام خواهد شد و ضمنا هر چه باطری خراب تر شود روند خراب شدن باقیمانده آن هم سریع تر خواهد شد. توصیه می کنم ظرفیت زیاد باطری را، هم برای سالم ماندن آن، و هم برای مواقع ضروری فول شارژ نگه دارید.

در انتها هم عرض می کنم اگر هر پنج ماه یک بار باطری دستگاه را عمدا کاملا خالی کرده و مجددا شارژ کامل نمایید در طول عمر مفید باطری دستگاه شما تاثیر مثبت خواهد داشت. اما! خواهش می کنم زیاده روی نکنید و کل عملیات دشارژ و شارژ مجدد را هم در کمترین زمان ممکن به اتمام برسانید.

امیدوارم این مقاله مورد پسند شما قرار گرفته و مطالب آن برای شما مفید واقع شود.

والسلام.