انسان از طریق حواس پنجگانه ی خود با محیط اطراف ارتباط برقرار می کند و قادر به درک آن خواهد بود. معمولا آنچه از اطراف خود برداشت می کنیم، با واقعیت های خارجی مطابقت می کند اما گاهی حواس پنجگانه ما را فریب می دهند و چیزی را درک می کنیم که در عالم واقعیت به شکل دیگری وجود دارد.
همه ی این پدیده ها؛ خطاها و فریب های حسی هستند و فردی هم که آنها را تجربه می کند، می داند که این تجربه ها واقعی نیستند و اغلب ناشی از شرایط روانی خاص و بودن محرک های طبیعی مانند تاریکی یا سکوت و یا حتی تخیل خود فرد است.
همه ی ما و حتی برخی حیوانات، خواب می بینیم. به همین خاطر قافله ی بزرگ تعبیر خواب و رویا، از قدیم جزء تخصص هایی بوده که می توانست منشاء قدرت و یا حتی ثروت باشد.
با آمدن علم روانشناسی و به ویژه روانکاوی، بر اهمیت خواب و رویا به عنوان نشانه های سلامت روح و روان و حتی جسم بشر افزوده شد. در یک تعریف کوتاه و خلاصه، روانشناسان معتقدند که دیدن خواب و رویا، در حقیقت بازتاب شکل فشرده و گاهی اوقات در هم پیچیده ی امیالی است که در زندگی عادی امکان وقوع آنها مشکل ساز خواهد بود. به همین علت تمناها و آرزوهای سرکوب شده به صورت رویا در زمانی که وجدان و خودآگاه ما به خواب رفته است، سر باز می کند.
خواب و اهمیت آن
پیش از این تصور موجود آن بود که خواب اهمیت چندانی ندارد و تنها یک وقفه در روند فعالیت روزانه محسوب می شود. تحقیقات و پژوهش های محققان در دهه های اخیر بر روی اهمیت خواب نشان می دهد، خواب از اهمیت خاص و ویژه ای برای جسم و رون انسان برخوردار بوده و خواب کافی، شرط اصلی سلامتی و عامل توانایی انسان است. بنابراین تحقیقات؛ به دلیل اینکه کم خوابی خطر بروز حوادث مختلف هم در محیط کاری و هم در شرایط زندگی شخصی را افزایش می دهد، لازم است از خواب کافی بهره مند شد و از اهمیت آن آگاه بود.
اختلالات شایع در خواب
نارکولپسی ( Narcolepsy )
نارکولپسی یا همان تمایل مقاومت ناپذیر به خوابیدن عمیق کوتاه مدت، یک بیماری مزمن و یک اختلال شایع در خواب شناخته می شود. ویژگی این اختلال، خواب آلودگی شدید و بیش از حد روزانه بعد از خواب شبانه ی کافی است و افرادی که دچار این اختلال شده اند، اغلب در زمانها و مکانهای نامناسب به خواب می روند.
کاتاپلکسی ( cataplecsy )
همان حملات ناگهانی و شل شدن و ضعف عضلات است که ممکن است بصورت زمین خوردن افراد و یا عدم توانایی واضح صحبت کردن رخ دهد. این اختلال ممکن است با واکنش های احساسی ناگهانی از جمله خشم و ترس و ... شروع شود و از چند لحظه تا چند دقیقه به طول انجامد.
فلج خواب
عبارت است از تجربیات رویامانند که اغلب هراس انگیز بوده و هنگام شروع به خواب یا چرت زدن در خواب رخ می دهد.
شایع ترین علامت اختلالات خواب، خواب آلودگی بیش از حد روزانه می باشد که تشخیص آن با گرفتن تاریخچه و انجام پلی سومنوگرام میسر است که در آن تغییرات خاص نوار مغز در حین خواب که بیانگر تغییرات ریتم خواب می باشد، مشخص می گردد.
چگونه بهتر بخوابیم؟
نداشتن خواب مناسب و کافی، بسیار آزاردهنده است و بصورت مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی اجتماعی، کار و روابط انسانی تاثیر می گذارد. با رعایت بهداشت خواب و اصلاح برخی عادات روزانه، می توان از خواب خود در زمان کافی بهره ی لازم را برد و هنگام برخاستن از خواب، احساس شادابی و سرزندگی کرد.
نکاتی را با هم مرور خواهیم کرد تا بتوانیم از خواب مناسب و کافی بهره مند شویم.
1- اگر بعد از 20 دقیقه آرمیدن در بستر، خوابتان نبرد برخیزید و زمانی را بگذرانید تا احساس خواب آلودگی به شما دست دهد.
2- از خواب بعدازظهر پرهیز کنید؛ چرا که سبب می شود که هنگام خواب شب کاملا خسته نشده باشید و بدن شما آمادگی خواب را نداشته باشد. اگر نمی توانید از خواب بعدازظهر صرف نظر کنید، کمتر از یک ساعت و قبل از ساعت 3 بعدازظهر بخوابید.
3- برای برخاستن از خواب و به خواب رفتن خود، برنامه ی ثابتی داشته باشید. حتی در تعطیلات آخر هفته نیز سعی کنید که نطم خواب خود را حفظ کنید.
امیدواریم که با رعایت بهداشت خواب، همیشه احساس خوب و نشاط و سلامتی داشته باشید.
