اگرچه این فرش ها برای حفاظت از دمای بدن ما بافته می شدند اما با گذشت زمان، از آنها به عنوان حس خانه گرم و آرام در ناخودآگاه ما شکل یافته اند. از آنجایی که ما به ظاهر خانه اهمیت می دهیم، از همان ابتدا به ظاهر فرش خود اهمیت داده ایم.
خاستگاه فرش در تاریخ، از دوره سلجوقی آناتولی است، و آنچه در تاریخ نوشته شده، اولین فرش ها توسط ترک ها در آسیای مرکزی ساخته شده است و این به لطف فرش پازپریک است که تا به امروز باقی مانده است. این فرش که در سال 1948 از مقبره یک شاهزاده سکایی در کوه های آلتای پیدا شد، در قرن 5-6 قبل از میلاد ساخته شده و با گره گوردس (ترکی) بافته شده است و پازیریک نام قبری یخ زده می باشد که فرمانروا سکایی در آن قرار گرفته است.
اولین فرش شناخته شده جهان: فرش پازیریک
تکنیک های قالی بافی و گره:
دو نوع گرده زدن در فرش دستی استفاده می شود :
1- اولین نوع گره ، گره ترکی نام دارد که با نام های ( گره گوردس ، گره متقارن ) شناخته می شود که این نام از ناحیه (گوردس مانیسا) یعنی جایی که در آن استفاده می شد گرفته شده است. گره ترکی به دو دسته آناتولی مرکزی و آنانولی غربی تقسیم می شود.
تفاوت آن ها در این است که گره آناتولی غربی برعکس روش استفاده شده در گره آناتولی مرکزی ساخته و استفاده می شود. این تغییر تاثیری بر کیفیت آن ها ندارد. گره گوردس به دلیل متقارن بودن طول عمر بیشتری را برای فرش فراهم ساخته است .
2- تکنیک دوم گره ایرانی ( گره سیسنوسی ، گره نامتقارن ) است. از آنجایی که در این تکنیک فرش با یک گره ساخته می شود ( یعنی فقط از یک طرف گرفته شده و طرف دیگر مستقل می ماند ) در مقایسه با گره دوبل عمر طولانی نخواهد داشت. فرش های ایرانی ساخته شده با این تکنیک در دنیا به فرش ایرانی معروف هستند.
گره گوردس ( سمت چپ ) و گره ایرانی ( سمت راست )
تاریخچه نقوش فرش :
دلیل استفاده زیاد از نقوش حیوانات در زمان های اولیه این بود که انسان ها در زندگی عشایری به دامداری مشغول بودند. استفاده از نقش حیواناتی مانند اسب، بز و قوچ بر روی فرش به این دلیل بود که مردم از طبیعت در هنر الگو می گرفتند ، اما تغییر در کار و سبک زندگی ما به مرور باعث شد نقش هایی که روی فرش گلدوزی می کردیم تغییر کند . به عنوان مثال در فرش ترک با ورود ترک ها به آناتولی در قرن یازدهم و نوع زندگی آن ها که اغلب بدون تحرک بود ، فرش هایی در رنگ ها و نقوش غنایافته بافته شدند . هارمونی رنگی ، نقوش هندسی و نقوش گیاهی به دست آمده با رنگ های همرنگ در مد فرش جا خوش کرده و حتی مارکوپولو در قرن سیزدهم ، می نویسد که فرش هایی با کار بسیار ظریف در آناتولی بافته شده است . رنگ هایی که اغلب در فرش استفاده می شوند قرمز ، آبی ، قهوه ای و سبز هستند و به مرور نقوش هندسی و اشکال شبیه به نوشتار در لبه ها ظاهر شد . در قسمت های میانی یعنی در قسمت هایی که زمین نامیده می شود ، علاوه بر نقش هایی مانند مثلث و هشت ضلعی در هندسه ، نقش ( دست تا کمر ) شکل گرفت و فراگیر شد . با گذشت زمان و با پیشرفت مد فرش ، نقوش زیادی در فرش ظاهر گردید . همچنین در قرن چهاردهم ، همراه با نقوش هندسی ، نقوش حیوانات دوباره وارد مد فرش شد . با این حال ، این حیوانات برخلاف حیواناتی که انسان ها در زندگی عشایری پرورش دادند ، به حیوانات وحشی مانند عقرب ، آهو ، پرندگان و موجودات حماسی مانند اژدها ، درخت زندگی و عقاب های دو سر تبدیل شدند . نقش های حیوانی مورد استفاده معمولا به صورت تکی یا جفت به صورت نقوش هندسی روی قسمت میانی یا زمین قرار می گرفتند . در قرن پانزدهم ، نقوش گیاهی در کنار مجسمه های حیوانی و هندسی اضافه شد . به طور خلاصه ، الهام ما از طبیعت در هنر فرش هرگز به پایان نرسید و حتی به رشد خود ادامه داد .
فرش طرح دار شاخ کوچ
فرش طرح اژدها
فرش طرح پرنده
در امپراتوری عثمانی ، فرش ها با توجه به ویژگی و محل ساخت آن ها اهمیت پیدا کردند . مهم ترین مکان هایی که فرش ها در آنجا ساخته و بافته شده اند ، استان های بورسا ، قونیه و اوشاک هستند . علاوه بر این ، نقش های به کار رفته در فرش ها نیز در نقاشی های نقاشان دوره رنسانس یافت می شود . به همین دلیل است که فرش هایی با نقوش خاص به نام هنرمندانی که آنها را نقاشی کرده اند ، مانند ( فرش های مملینگ ) ، ( فرش های بلینی ) ، ( فرش های هلبین ) ، (فرش های لوتو ) نام گذاری می شوند. به عنوان مثال ، فرش هایی با نقش های هندسی نقوش گیاهی را فرش هلبین می نامیدند ، زیرا نقاش آلمانی هلبین در نقاشی های خود فرش هایی را با این نقش و نگار نقاشی کرده است.
سجاده در نماز عثمانی:
در امپراتوری عثمانی ، بافندگان برای استفاده فرش ها در هنگام نماز آنها را کوچکتر می کردند و به آن شکل ( سجاده نماز ) می دادند . در سجاده های نماز محراب دوزی دیده می شود که محراب ها گاهی خالی و گاهی مملو از نقش گل هستند . رنگ اصلی سجاده های نماز معمولا آبی و قرمز می باشد و از نخ های پشمی ، پنبه ای و ابریشم استفاده شده است .
انواع فرش از گذشته تا امروز:
امروز فرش ماشینی و فرش دستبافت به وجود آمده است . این فرش ها بر حسب کیفیت بین خود تقسیم می شوند . کیفیت آن به نوع متریال به کار رفته در فرش بستگی دارد . فرش ها بر اساس 3 مواد : پنبه ای ، ابریشم و پشم ساخته می شوند . فرش ابریشم با ارزشترین محصول در میان این سه نوع است ، زیرا ابریشم پارچه ای با کیفیت و گران قیمت است و همچنین ماده ای است که بیشترین صنایع دستی در فرآوری آن استفاده می شود.
امروزه چهار الیاف اساسی در فرش استفاده می شود . پلی استر ، نایلون و پلی پروپیلن نمونه های معروف آن هستند که با هرکدام از آنها می توان فرش با کیفیت تولید کرد .
پایان /
نرم افزار تبدیل طرح سنتی به کامپیوتی فرش و تابلو فرش
